kontrowers
Kontrowers to nazwa nieprzypadkowa, jako nazwa dla wydawnictwa tym bardziej.
Oczywiście kryje się za tym idea…
Jej zamysł jest prosty w odczycie, sam na wierzch wypływa wraz z sensem przewodnim zawartym w tej nazwie. Tak, chodzi o coś kontrowersyjnego, jakże by mogło być inaczej…
O coś, co nie jest zbyt proste w odczycie i o coś, co nie jest zbyt jasne na pierwszy rzut oka.
O coś, co nie jest ani czarne ani białe, ni szare nawet, o coś, co trudno jest zdefiniować, poza stwierdzeniem, że jest właśnie kontrowersyjne…
Nie interesują nas tematy błahe, płytkie i proste jako takie…
Ciężkie, trudne i głębokie też mało nas będą obchodzić, jeśli są już odpowiednio scharakteryzowane i łatwo się dają podpiąć pod jakieś tam wzorce, kanony, kierunki czy style, nie zostawiając żadnego pola na domysł, wzajemne przenikania bądź niezależną opinię…
Dobro i Zło też w tym ujęciu stają się nudne i maksymalnie wyeksploatowane, zwłaszcza postawione na dwóch przeciwstawnych biegunach ogólnoludzkich wartości, podobnie jak Piękno i Brzydota, Prawda i Kłamstwo, Cnota czy Grzech… Wszystko to pewne uniwersalia, którym na co dzień podlega nasze życie…
Lecz krzewieniem uniwersalnych wartości niech zajmują się inni (np. wydawnictwa edukacyjne czy też religijne…), my krążyć naokoło nich będziemy jedynie, od czasu do czasu kąsając łapczywie kęs tłustego cielca spraw mniej lekkostrawnych tam, gdzie nikt z reguły nie gryzie, w obawie przed złamaniem zęba…
Stanisław Szukalski, Tatuaż, znak Potopu/Tattoo, a mark of the Deluge
Książka “Tatuaż, znak Potopu” bazuje na oryginalnych teoriach Stanisława Szukalskiego (1893-1987), polskiego artysty rzeźbiarza, teoretyka, pasjonata antropologii, etnografii, lingwistyki i semiotyki, a także filozofa i heretyka, zwanego w Stanach Zjednoczonych “forgotten genius”, o którym Leonardo Di Caprio w 2018 roku wyprodukował głośny dokument pt. “Struggle: The Life and Lost Art of Szukalski” (reż. Irek Dobrowolski).
Stanisław Szukalski przez całe swoje długie życie nie tylko rzeźbił i tworzył swoje genialne dzieła artystyczne, był także aktywny jako pedagog (“Twórcownia” oraz grupa artystyczna “Szczep Rogate Serce”), wydawca (ulotki, odezwy, magazyn “Krak”), literat i publicysta (sztuka sceniczna “Krak, syn Ludoli”, opowiadanie “Niemy Śpiewak/The Mute Singer”). Był także piewcą oryginalnych i utopijnych zarazem idei społeczno-polit., takich jak Unia Młodych czy Neuropa. Po wybuchu II wojny światowej Szukalski emigruje do USA i powoli odchodzi od życia artystycznego. Pochłania go wtedy praca badawczo-naukowa nad własną teorią Zermatyzmu, której poświęca resztę swego życia (pozostawił ok 40 tomów swoich maszynopisów, bogato przez siebie ilustrowanych i nigdy nie wydanych drukiem). Była to wg jego mniemania nauka wyjaśniająca pochodzenie człowieka oraz początki wszystkich cywilizacji, które upatrywał we wspólnych mianownikach, takich jak prajęzyk (“Protong”, czyli po polsku “Macimowa”) czy historyczna trauma popotopowa, obecna we wszystkich kulturach, religiach i mitologiach świata.
“Tatuaż, znak Potopu” to książka, która przygląda się właściwie jednemu z wątków Zermatyzmu, a mianowicie zjawisku tatuażu etnicznego, znanego na wszystkich kontynentach, któremu Szukalski poświęcił wiele uwagi i dedykował jeden tom. Na jej łamach autor prezentuje rysunkowe portrety i sylwetki wytatuowanych przedstawicieli różnych plemion oraz kultur z całego świata i w charakterystyczny dla siebie sposób wyjaśnia znaczenie oraz genezę ich tatuaży, skaryfikacji oraz innych metod ozdabiania ciała. Oczywiście w kontekście Wielkiego Potopu oraz wszędzie powtarzających się symboli i podobieństwa ich znaczeń.
Żeby ułatwić Czytelnikowi odbiór tych skomplikowanych treści, postanowiliśmy do współpracy nad redagowaniem tej książki zaprosić biografa Szukalskiego, prof. Lechosława Lameńskiego oraz dra hab. Krzysztofa Jaskułę, językoznawcę i tłumacza, który z tekstami Szukalskiego pracował już nie raz i ujął nas swoim przekładem przepięknego opowiadania Szukalskiego, pt. „The Mute Singer” („Niemy Śpiewak”). Postanowiliśmy wkład w powstanie tej książki powierzyć najlepszym fachowcom w kraju, dla których osoba i twórczość Stacha z Warty nie jest tylko tematem dla płytkich rozważań w poszukiwaniu sensacji lecz pretekstem do bardzo ciekawych dyskusji na temat sztuki i jej bogatej historii. Dlatego dla wszystkich tych, którzy z nazwiskiem Szukalskiego spotykają się po raz pierwszy, Lechosław Lameński napisał krótki esej wraz z biogramem artysty oraz przeglądem jego najważniejszych projektów rzeźbiarskich. Natomiast Krzysztof Jaskuła, jako tłumacz, filolog i językoznawca postarał się o bardzo ciekawą polemikę z głównymi tezami lingwistycznymi Szukalskiego. Bez jego komentarza nasze wydanie było by niepełne i pozbawione puenty. Wstępem i wyjaśnieniem genezy książki zajął się Piotr Wojciechowski, fundator Muzeum Tatuażu oraz wydawca niniejszej publikacji.